คำถาม : ท่านมีความคิดเห็นอย่างไรเกี่ยวกับวิชาฟัลซะฟะฮ์ (วิชาปรัชญา) ? และผู้ที่ศึกษาวิชานี้ควรถูกตำหนิหรือไม่ ?
คำตอบ วิชาฟัลซะฟะฮ์ (علم الفلسفة / วิชาปรัชญา) เป็นวิชาที่น่าตำหนิ และบางครั้งก็ถูกเรียกกันว่า คือวิชา “อิลมุลกะลาม“ (คือศาสตร์ที่ว่าด้วยการวิเคราะห์โดยอาศัยเหตุผล ตรรกะ และการโต้แย้งเชิงปรัชญามากกว่าการอ้างอิงหลักฐานจากบทบัญญัติที่มาจากอัลกุรอ่านและอัซซุนนะฮ์) ซึ่งบรรดาชาวสะลัฟต่างตำหนิวิชานี้อย่างรุนแรง
โดยท่านอิหม่ามอัลฮะร่อวีย์ (ร่อฮิม่าฮุ้ลลอฮ์) ¹ ได้ประพันธ์หนังสือเล่มสำคัญเกี่ยวกับเรื่องนี้ ซึ่งมีการจัดพิมพ์จำนวน 6 เล่ม หรือบางฉบับพิมพ์มีจำนวน 5 เล่ม โดยหนังสือนี้ชื่อว่า “ซัมมุ้ลกะลาม วะอะฮ์ลิฮิ” (ตำหนิวิชาอิลมุลกะลามและบรรดาผู้ที่คลุกคลีอยู่กับมัน) ซึ่งวิชานี้คือวิชาที่น่าตำหนิ
อีกทั้งท่านอิหม่ามอัชชาฟิอี (ร่อฮิม่าฮุ้ลลอฮ์) ก็เคยกล่าวเกี่ยวกับบรรดาพวกมุตะกั้ลลิมีน (พวกที่คลุกคลีอยู่กับวิชาอิ้ลมุลกะลาม) ว่า เขาควรถูกเฆี่ยนด้วยกิ่งก้านอินทผลัม และถูกพาตระเวณประจานไปตามตลาด และก็กล่าวว่า “นี่คือผลของผู้ที่กล้าก้าวล่วงเข้าไปคลุกคลีในวิชาอิ้ลมุ้ลกะลาม“ ²
ดังนั้นจึงไม่มีใครได้รับประโยชน์จากวิชานี้ ซ้ำร้ายกลับกลายเป็นโทษเสียมากกว่า ซึ่งมันได้ก่อให้เกิดโทษต่อพวกที่คลุกคลีกับวิชานี้เอง (พวกมุตะกั้ลลิมีน) , จนเป็นเหตุให้พวกนี้อาจหาญมาตีความคุณลักษณะของอัลลอฮ์ให้ผิดเพี้ยนไป และเล่นแร่แปรธาตุกับหลักศรัทธาอันมั่นคง
แหล่งที่มา; เชค อะร่อฟาต อัลมุฮัมมะดีย์ (หะฟิศ่อฮุ้ลลอฮ์) – ฟะตาวา อัดเดาเราะฮ์ อัลอิลมียะฮ์ อัลมุกัษษะฟะฮ์ (คำถามที่ 13)
¹ ชื่อเต็มท่าน อิหม่าม อบู อิสมาอีล อับดุลลอฮ์ บินมุฮัมมัด อัลอันศอรีย์ อัลฮะร่อวีย์ (396 – 481 ฮ.ศ)
² ดู “ชัร อัฏเฏาะฮาวียะฮ์” ของ อิบนุ อะบิ้ลอิซ (210)